10 lipca zakończyła się zdumiewająca impreza artystyczna zorganizowana przez Fundację Związku Polaków miasta Kijowa. Podczas dwóch tygodni 14 ukraińskich artystów mieszkało i pracowało w Zespole Szkół Agrobiznesu im. M. Rataja w Klementowicach, polskiej miejscowości niedaleko Lublina. W wyniku współpracy Fundacji z instytucjami oświatowymi odbywały się m. in. kursy integracyjne dla dzieci ukraińskich, które miały zamiar podjąć naukę w Polsce, występy teatralne młodzieży ukraińskiej i polskiej, wspólne wycieczki i wyjazdy. Miała też miejsce wystawa fotografii o historii i teraźniejszości Ukrainy. W celu rozwoju integracji sąsiedzkiej i lokalnej nie tylko w skali oświaty lecz i w kulturze, między innymi i współczesnej, zarządy Fundacji i ZSA wpadły na pomysł organizacji przedsięwzięcia artystycznego, który wsparły Ambasada Ukrainy w Polsce i Konsulat generalny RP w Kijowie. Koncepcja pierwszego projektu "Od wspólnego korzenia" opiera się na metaforze korzenia, jako podstawy, pierwotnego, zasadniczego składnika każdej struktury, jako terminu stosowanego w wielu dziedzinach. Dotyczy ona oświaty, przeszłości historycznej i lingwistycznej pokrewności Ukrainy i Polski, skomplikowanej socjalnej i gospodarczej restrukturyzacji, aktualnych w świetle procesów globalnych.
„Na traumatycznych zdarzeniach i bolesnych aspektach transformacji socjokulturowych otwiera się przestrzeń dla działalności artysty, narzędzie którego zezwala na odnalezienie wskaźników poza ścisłymi ramami systemowymi. Kultura jest podobna do rośliny, która toruje sobie drogę przez asfalt i beton wbrew niesprzyjającym warunkom, komplikacjom i sprzeciwom, często będąc niechcianą i niedorzeczną, układając alternatywne szlaki lub co najmniej sprzyja ich poszukiwaniu.” – mówi kurator projektu Nataliia Matsenko.
Podczas pierwszego projektu „rozeznania” artyści zapoznawali się z kontekstem, zbierali materiały i informacje, równocześnie tworzyli obrazy, grafikę, fotografie i prace wideo, instalacje i obiekty, wallart i streetart, projekty interdyscyplinarne. Podczas pobytu artyści odwiedzili szereg lokalnych instytucji artystycznych – Centrum Spotkania Kultur, Galerię „Labirynt”, Centrum Kultury w Lublinie, spotkali się z polskimi artystami, krytykami sztuki i menedżerami kultury, wśród których byli Waldemar Tatarczuk, Anna Nawrot, Irena Nawrot -Trzczyńska, Jan Gryka i inni. W ramach projektu odbyła się też kolaboracja między ukraińskim i polskim twórcami street artu Apl315 i Stanisławem Szumskim.
9 lipca na terenie szkoły odbyła się wystawa prac stworzonych podczas projektu, które będą reprezentowane w Kijowie. W ramach projektu Nazar Bilyk stworzył kilka site-specific instalacji, dedykowanych pamięci i historii. Autor instalacji, malarstwa i performer Myroslav Vayda – serie abstrakcji, inspirowanych żywiołami i dziełami starych mistrzów, oraz instalację na temat wartości kulturowych. Grafik Stas Voliazlovskiy zrobił „Panno „Przyjaźń Narodów” o relacjach Polski i Ukrainy w kontekście europejskim i „gazetkę” ku czci katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem. Krajobrazy lokalne i kontekst rolniczy wraz z tematem „wspólnego” inspirowały malarki, autorki video i instalacji Kseniia Hnylytska i Alina Iakubenko. Oprócz osobnych dzieł, stworzyły wspólny tryptyk, dzieląc płótna na dwie części i pracując na zasadzie „randka na ciemno”. Fotograf Anna Bekerska opracowała foto-kolaż na temat emigracji w poszukiwaniu „lepszego życia” i oczekiwaniu przyszłości w nieznanym. Tematu emigracji wraz w edukacją i estetyką postradzieckiego przygranicza dotknęła Svitlana Ratoshniuk w swoich obiektach, aplikacjach i foto. Do ideologicznego dziedzictwa sowieckiego zwrócił się założyciel Excel-art i autor obiektów Oleksii Sai w swoich transparentach agitacyjnych, wypełnionych treścią aż do jej absolutnego zaginięcia. Twórca street artu i mistrz liternictwa Zakentiy Gorobiov połączył łacinę i cyrylicę w monumentalnej polsko-ukraińskiej kompozycji czcionek, pisząc motto placówki oświatowej na jednej ze ścian szkoły. Ironiczne kolaże i aplikacje na temat „wspólnego korzenia” skomponowali Mykyta Kravtsov i Camille Sagnes. Pokrewieństwo przyrody obu krajów poprzez język plakatu szkolnego przedstawił Iurii Iefanov, który też ożywił zaniedbany gmach ze starym fortepianem na strychu swoją instalacją dźwiękową. Problem spekulacji i propagandy w nauce historii wyświetlił w swojej badawczej instalacji medialnej Antona Lapov. Writer i malarz Apl315 stworzył dwie street-art prace na terenie szkoły, jedną z nich we współpracy z wyżej wspomnianym polskim kolegą Stanisławem Szumski.
Uczestnicy Projektu: Alina Iakubenko, Anton Lapov, Anna Bekerska, Apl315, Iurii Iefanov, Camille Sagnes, Kseniia Hnylytska, Mykyta Kravtsov, Myroslav Vayda, Nazar Bilyk, Oleksii Sai, Stas Voliazlovskiy, Svitlana Ratoshniuk, Zakentiy Gorobiov.
Kurator programu artystycznego: Nataliia Matsenko